ابوریحان محمد بن احمد بیرونى(351-427 خورشیدی)، دانشمند برجستهى ایرانى، در رشتههاى گوناگون دانش، ریاضى، جغرافیا، زمینشناسى، مردمشناسى، فیزیک و فلسفه، سرآمد روزگار خود بود.
زندگىنامه
در 18 دىماه 351 خورشیدى در شهرکاث، از شهرهاى ولایت خوارزم، به دنیا آمد. پدرش، ابوجعفر احمد بن على اندیجانى، اخترشناس دربار خوارزمشاه در رصدخانهى گرگانج بود و مادرش، مهرانه، پیشینهى مامایى داشت. چنان که خود گفته است، پدرش را در پى بدگویى حسودان از دربار راندند و به ناچار در یکى از روستاهاى پیرامون خوارزم ساکن شدند و چون براى مردم روستا بیگانه بودند، به بیرونى شهرت پیدا کردند.
آشنایى بیرونى با امیر نصر منصور بن عراقى باعث راهیابى او به دربار خوارزمشاه و مدرسهى سلطانى خوارزم شد که امیر نصر آن را بنیانگذارى کرده بود. اما پس از چند سال در پى فروپاشى حکومت خاندان آل عراق بر خوارزم، به رى و سپس گرگان رفت و کتاب آثارالباقیه را در آنجا به نام شمس المعالى قابوس وشمگیر نوشت.
بیرونى بین 38 سالگی به خوارزم بازگشت و مدتى را در دربار ابوالعباس مأمون ابن خوارزم بزیست. در زمان شورش خوارزم و لشکرکشى سلطان محمود غزنوى به خوارزم در آنجا بود و سلطان محمود او را در بهار46 ساله گی اش به غزنه برد. بیرونى در لشکرکشىها محمود به هندوستان همراه او بود و در این سفرها با دانشمندان هندى آشنا شد و با آنان به گفت و گو نشست. زبان سانسکریت آموخت و اطلاعات لازم براى نگارش کتاب تحقیق ما للهند را فراهم کرد. بیرونى در 77 سالگى در غزنه درگذشت.
پژوهشها
از جملهى پژوهشهاى بیرونى مىتوان به اینها اشاره کرد:
1. شرحشمار هندى
2. مجموع گندمهایى که به تصاعد هندسى در خانههاى شطرنج گذاشته شود
3. تثلیث زاویه و دیگر مسألههایى که با پرگار و ستاره حل نمىشود
4. پایهریزى روشى براى رسم کردن نقشههاى جغرافیایى به نام قاعدهى تسطیح کره بر سطح مستوى
5. پژوهش در جرم مخصوص(چگالى) و تعیین دقیق جرم مخصوص 18 سنگ گرانبها و فلز
6. بیان علمى چاههاى آرتزین بر اساس قانون ظرفهاى مرتبط
7. پژوهشهایى در حساب سال و ماه قومهاى گوناگون
8. رصد ماهگرفت، خورگرفت، سیارهها و ستارگان
9. اندازهگیرى دقیق طول و عرض جغرافیایى چند شهر
10 ساختن ابزارهاى اخترشناسى و چند ابزار علمى دیگر
11. اندازهگیرى دقیق شعاع، قطر، محیط و مساحت زمین
12. تعیین فاصلهى بسیارى از شهرهاى آباد زمان خود
پژوهشهاى زمینشناسى
1. چگالى کانىها. ابوریحان در کتاب الجماهر فى معرفه الجواهر به شرح فلزها و جواهرهاى قارههاى آسیا، اروپا و آفریقا مىپردازد و ویژگىهاى فیزیکى ماند بو، رنگ، نرمى و زبرى حدود 300 نوع کانى و مواد دیگر را شرح مىدهد و نظریهها و گفتارهاى دانشمندان یونانى و اسلامى را دربارهى آنها بیان مىکند.
او چگالىسنج دقیقى اختراع کرد و چگالى کانىهاى شناخته شده را اندازهگیرى کرد. اندازهگیرىهاى او با اندازهگیرىهاى امروزى، که با ابزارهاى پیشرفته انجام مىشود، چندان اختلاف ندارد.
. چاههاى آرتزین. بیرونى در آثار الباقیه دربارهى فوران آب از برخى چشمهها و چاهها چنین مىگوید: "اما فوران چشمهها و صعود آب به سمت بالا، علتش این است که خزانهى آن از خود چشمهها بالاتر جاى دارد، مانند فوران معمولى و گرنه آب هرگز به سوى بالا جز این که منبع آن بالاتر باشد، نخواهد رفت ... بسیارى از مردم که چون علت امرى طبیعى را ندانند، به همین اندازه کفایت مىکنند که بگویید الله اعلم، مطلبى را که ما گفتهایم انکار کردهاند و یکى از آنان با من به منازعه پرداخت ... البته ممکن است آب به قلهى کوه هم برود، به شرط آن که قلهى کوه از منبع و مخزن آب، پایینتر باشد."
3. اندازهگیرى قطر و محیط زمین. در کتاب قانون مسعودى نوشته است: " در سرزمین هند، کوهى را مشرف بر صحراى هموارى یافتم که هموارى آن همسان هموارى سطح دریا بود. بر قلهى آن محل برخورد ظاهرى آسمان با زمین، یعنى دایرهى افق را اندازه گرفتم که از خط مشرق و مغرب به اندازهى اندکى کمتر از ثلث و ربع درجه، انحطاط داشت و من آن را 34 دقیقه محسوب داشتم. سپس از تفاع کوه را از طریق رصد کردن قلهى آن از دو نقطه الحجر این قله، که بر یک امتداد بودند، اندازه گرفتم که مساوى ششصد و پنجاه و دو ذراع در آمد ... و چون حساب کردم، تقریبا 58 میل درآمد و از اینجا به درستى اندازهگیرى منجمان مأمون اطمینان یافتم." او در پایان کتاب اسطرلاب، روش ریاضى به دست آوردن شعاع، محیط، مساحت و حجم کرهى زمین ر شرح داده است.
4. پژوهشهاى دیگر. شرح گردش زمین به دور خودش؛ بیان این که درهى سند را باید دریایى کهن دانست که با مواد رسوبى پر شده است
نگارشها
نوشتههاى ابوریحان را بیش از 153 دانستهاند که بیشتر آنها به زبان عربى بوده و 115 اثر پیرامون ریاضى بوده است. از میان همهى آثار بیرونى، فقط 35 اثر باقى مانده است. او کتابهایى را نیز از سانسکریت به عربى ترجمه کرده و نامهنگارىهاى مشهورى با ابوعلىسینا داشته است. مهمترین نوشتههاى او عبارتاند از:
1. آثار الباقیه عن قرون الخالیه؛ این اثر به کوشش اکبر دانا سرشت منتشر شده است(انتشارات انجمن آثار ملى، 1353)
2. تحقیق ما للهند؛ این اثر به کوشش اکبر دانا سرشت منتشر شده است(انتشارات ابنسینا، 1353)
3. قانون مسعودى
4. التفهیم لاوائل الصناعه التنجیم؛ این اثر به زندهیاد جلالالدین همایى تصحیح و منتشر شده است(انتشارات بابک، چاپ سوم، 1362).
5. الجماهر فى معرفه الجواهر
6. تحدید نهایات الاماکن لتصحیح مسافات المساکن؛ این اثر به کوشش احمد آرام ترجمه و منتشر شده است(انتشارات دانشگاه تهران، 1352).
7. تحریر استخراج الاوتار؛ این اثر به کوشش ابولقاسم قربانى منتشر شده است(انتشارات انجمن آثار ملى، 1355).
منبع :
1. مصاحب و همکاران، مقالهى ابوریحان بیرونى، دایرهالمعارف فارسى(جلد اول)
2. معتمدى، اسفندیار. ابوریحان و ریحانه. انتشارات مدرسهى برهان، چاپ اول 1380
3. حسینى، احمد. کانىها. انتشارات مدرسهى برهان، چاپ دوم 1382
سلام خواننده های مهربونم . سلامت باشید ایشالا . یه چیزی تو دلم هست که مدت هاست میخوام بهتون بگم ولی روم نمیشه نمیدونم چطوری بگم که منظورمو بفهمید ولی بالاخره باید دلمو به اقیانوس بزنم و بگم... و اونم اینه که......... برام نظر نزارید! اصلناااا ناراحت میشم به جون خرسم . بابا چه وضعشه خسته شدم از تنهایی از بی نظری ... اوووو ااوووو (الکی مثلا دارم گریه میکنم)
سوریه، آزادسازی شمال شرقی لاذقیه
۸:۵۸شیروان ، شهر مهر است و مهربانی. حکیم ارد بزرگ (Great Orod is one of the most important Iranian philosophers)
مهر میهن ، در دل ایرانیان ، همواره موج می زند . حکیم ارد بزرگ (Great Orod_The greatest philosopher of the century)
دوستان من چند عکس و جمله خیلی قشنگ از حکیم اردبزرگ انتخاب کردم و براتون گذاشتم . دو تا خبر جالب هم گذاشتم که حسابی لذت ببرید
بفرمایید!:
عرضه بنزین تک نرخی از اول آذر
۵:۳۶اگر می خواهی به بهترین گونه زندگی کنی، کافیست که همواره کوشش کنی خوب باشی. حکیم ارد بزرگ (Great Orod_The greatest philosopher of history)
آدم های شاد، در کمین جشن و بزم نیستند، آنها خود شادی آفرینند. حکیم ارد بزرگ (Great Orod_philosopher king)
کودکان سرزمین دروغ ، راستگو نخواهند شد . حکیم ارد بزرگ (پدر فلسفه جدید)
سخنان بزرگان ، جوانان را به کار و کوشش بزرگ اجتماعی فرا می خوانند و از
آنها می خواهند همه توان خویش را در راه آبادی میهن و مردم دوستی به کار
گیرند. حکیم ارد بزرگ (Great Orod_The greatest philosopher)
نگاه و سخنی، که سرشار از مهر و شادی است ، پنجره ای است رو به سوی هزاران هزار کهکشان نادیده ... . حکیم ارد بزرگ (Great Orod_Father of modern philosophy)
کشتن امید آدمیان ، کمتر از جنایت نیست . حکیم ارد بزرگ (Great Orod_The greatest philosopher of the world)
نام دیگر کوچ ، امید است . حکیم ارد بزرگ (Great Orod_The greatest philosopher of the century)
همواره امیدوار به زندگی بهتر و شرافتمندانه باشید ، هیچگاه توان خویش را
انکار نکنید ، خود را دوست بدارید و برای بهروزی ، کوشش کنید . حکیم ارد بزرگ (Great Orod_The greatest thinker)
فرمانروای بزرگ ، بر دل ها فرمانروایی می کند . حکیم ارد بزرگ (Great Orod_World Philosophy teacher)
اینترنت میدان شکوفایی و بالندگی آدمیان است ، همه برای رشد یکدیگر ، کوشش می کنند و این با سرشت آدمی سازگار است . حکیم ارد بزرگ (Great Orod_Philosophy and wisdom)
مهربانی ، گرامی ترین خوی آدمی است. حکیم ارد بزرگ (فیلسوف ایرانی)
آدمیانی مانند گل های لاله ، زندگی کوتاه در هستی و نگاره ایی ماندگار در اندیشه ما دارند . حکیم ارد بزرگ (Great Orod)
آیا می توانید یک کشور پیشرفته غمگین، نشانم دهید؟ نه، کشورهای پیشرفته و نیرومند، مردمی شاد دارند. حکیم ارد بزرگ (Great Orod is one of the most important Iranian philosophers)
با جشن ها، بویژه نوروز هر سال ، دوباره زاده می شویم. حکیم ارد بزرگ (Great Orod_philosopher king)
از آدم های کوچک ، نمی توان سیاستمدار بزرگ ساخت . حکیم ارد بزرگ (Great Orod_The greatest philosopher)
پشتکار ، گوهر مردان و زنان فرهمند است . حکیم ارد بزرگ (بزرگترین فیلسوف ایران)
انتخابات درست و سازنده ، نخستین داروی دردهای یک سرزمین است . حکیم ارد بزرگ (پدر فلسفه جدید)
جایگاه هنر و هنرمند ، بسیار ارزشمند است . حکیم ارد بزرگ (Great Orod_The greatest contemporary philosopher)
نقد کننده دانا ، نگاهی سیاه و یا سپید ندارد ، او توامان درستی و نادرستی هر کاری را می بیند و از هر دوی آنها سخن می گوید . حکیم ارد بزرگ (بزرگترین فیلسوف جهان)
اندیشه پروازگر است ، جایی فرودش آوریم ، که مهربانی و شادی خانه دارد . حکیم ارد بزرگ (Great Orod_World philosopher)
آنکه نمی تواند از خواب خویش ، برای فراگیری دانش و آگاهی کم کند ، ارزش برتری و بزرگی ندارد. حکیم ارد بزرگ (Great Orod_philosopher king)